Alimentatie voor de ex-partner
Wanneer is er recht op een onderhoudsuitkering?

Een ex-partner komt enkel in aanmerking als hij of zij economisch zwakker staat, effectief in staat van behoefte verkeert én de andere partij voldoende draagkracht heeft. Het bestaan van een economisch zwakkere positie volstaat dus niet zonder een daadwerkelijke behoefte.

De behoefte wordt beoordeeld aan de hand van een dubbele beweging: eerst bepaalt men de referentiestandaard en dan het verschil tussen de middelen en wat nodig is om in de behoeften te voorzien. Daarbij wordt rekening gehouden met de normale levensomstandigheden waarin de betrokkene verkeerde omwille van zijn sociale situatie.

Ja, het wettelijk maximum is in principe 1/3 van het netto-inkomen van de alimentatieplichtige. Deze bovengrens wordt ondersteund door meerdere arresten van het Hof van Cassatie.

Ja, de rechter moet het bedrag afstemmen op de draagkracht van de alimentatieplichtige. Als die draagkracht beperkt is, kan een lagere bijdrage worden opgelegd dan wat nodig zou zijn om het volledige verschil in levensstandaard op te vangen.

In de regel wordt de duur van de alimentatie gekoppeld aan de duur van het huwelijk. De rechter mag deze termijn beperken tot een kortere periode als verwacht kan worden dat de alimentatiegerechtigde binnen een redelijke termijn zelfvoorzienend wordt.

Alimentatie eindigt automatisch bij hertrouwen, bij wettelijke samenwoning of bij samenwoning met een andere persoon als waren zij gehuwd. Dit geldt ook als er geen economische meerwaarde is door die samenwoning.

De rechter kan de alimentatie verhogen, verlagen of afschaffen wanneer er zich nieuwe omstandigheden voordoen buiten de wil van de partijen om, zoals werkverlies of een verandering in inkomsten. Deze wijziging moet voldoende concreet en relevant zijn.

Ja, de rechter kan alimentatie retroactief aanpassen vanaf het moment waarop de gewijzigde omstandigheden zich voordeden, op voorwaarde dat hij dit uitdrukkelijk vermeldt in het vonnis.

Ja, het Hof van Cassatie heeft bevestigd dat de familierechter gebruik mag maken van rekenmethodes zoals Hobin, op voorwaarde dat ze correct toegepast worden op basis van concrete gegevens. De methode krijgt meer en meer juridische erkenning. Meer over berekeningsmethodes – Pareto Simulator - klik hier

In de praktijk verwijzen termen zoals onderhoudsgeld, onderhoudsbijdrage, alimentatie en onderhoudsuitkering naar hetzelfde principe: een financiële bijdrage in het levensonderhoud van een ex-partner of kind na een relatiebreuk of echtscheiding.

Een ex-partner kan enkel een onderhoudsuitkering krijgen als aan drie voorwaarden voldaan is:

• Er is een economische ongelijkheid tussen de ex-partners
• De betrokkene verkeert in staat van behoeftigheid (kan zijn of haar levensstandaard niet behouden)
• De andere partner heeft voldoende draagkracht om bij te dragen

De rechter onderzoekt de behoefte van de aanvrager én de draagkracht van de ex-partner. Daarbij kijkt men o.a. naar:

• Huwelijksduur
• Inkomsten en werkmogelijkheden van beide partijen
• Leeftijd en gezondheid
• Rolverdeling binnen het gezin tijdens het huwelijk

De rechter mag nooit meer toekennen dan 1/3 van het netto-inkomen van de betalende partij.

Ja. De rechter kan de duurtijd beperken tot minder dan de huwelijksduur, bijvoorbeeld wanneer verwacht wordt dat de begunstigde na verloop van tijd opnieuw financieel zelfstandig kan zijn. In principe mag de duurtijd niet langer zijn dan de duur van het huwelijk.

De onderhoudsverplichting stopt automatisch bij:

• Hertrouwen van de begunstigde
• Wettelijke samenwoning
• Feitelijke samenwoning als waren zij gehuwd

Ja. Als er na de scheiding nieuwe omstandigheden zijn (zoals werkverlies, pensionering of medische problemen), kan een rechter op verzoek de uitkering verhogen, verlagen of stopzetten. Dit kan ook met terugwerkende kracht, als de rechter dat expliciet bepaalt.

• De ex-echtgenoot die behoeftig is, kan een onderhoudsuitkering vorderen ten laste van de andere ex-echtgenoot.
• De rechter houdt rekening met de terugval in levensstandaard sinds de scheiding.
• Bij schuldig gedrag van de aanvrager (zoals zware fout of strafrechtelijke veroordeling) kan de rechter de uitkering weigeren.
• De uitkering kan beperkt worden in tijd of geleidelijk afnemen.
• De regeling kan ook als kapitaal uitgewerkt worden i.p.v. maandelijkse betalingen.
• Bij overlijden van de betaler stopt de verplichting, tenzij anders overeengekomen of gevorderd t.a.v. de nalatenschap.

Ja. Ex-partners mogen zelf beslissen of er onderhoudsgeld betaald wordt. In onderlinge toestemming kunnen zij ook zelf het bedrag, de duurtijd en de modaliteiten vastleggen. Het is aanbevolen om ook afspraken te maken over indexatie, herziening of stopzetting.

Er bestaat momenteel geen officiële of wettelijk opgelegde rekenmethode voor partneralimentatie. Elke situatie wordt individueel beoordeeld. Wel bestaan er objectiveringsinstrumenten die door bemiddelaars of advocaten gebruikt worden als indicatief hulpmiddel, maar die zijn niet bindend.

Naast juridische criteria speelt vaak ook een gevoel van morele of relationele rechtvaardigheid bij ex-partners. Wie heeft opgeofferd? Wie draagt de gevolgen? De rechter evalueert enkel op basis van wettelijk vastgelegde elementen, zoals inkomsten, behoeften en terugval. Gevoelens van ‘eerlijkheid’ kunnen verschillen, maar zijn op zich geen juridische toetsingsgrond.

Onderhoudsuitkeringen aan een ex-partner zijn in principe voor 80% fiscaal aftrekbaar in de personenbelasting van de betaler, op voorwaarde dat:

• de uitkering voortvloeit uit een wettelijke onderhoudsverplichting,
• de ex-partner geen deel meer uitmaakt van het gezin,
• de betalingen regelmatig gebeuren,
• en de betalingen aantoonbaar zijn (bewijsstukken).

Ook een éénmalige kapitaalbetaling kan aftrekbaar zijn, zolang deze voortvloeit uit een onderhoudsverplichting. Wordt het kapitaal gespreid over meerdere jaren, dan is de aftrek per jaar beperkt tot het effectief betaalde bedrag in dat inkomstenjaar.

Fiscale hervorming (plan-Arizona – vanaf 2025)De federale regering plant een geleidelijke vermindering van de fiscale aftrekbaarheid van onderhoudsuitkeringen vanaf inkomstenjaar 2025. Zowel bestaande als nieuwe regelingen kunnen hierdoor worden beïnvloed. Houd dit in het achterhoofd bij het afsluiten of herbekijken van afspraken.

Ja. Onderhoudsuitkeringen aan een ex-partner zijn voor 80% belastbaar in de personenbelasting van de ontvanger. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen:

• Regelmatige betalingen: 80% van het ontvangen bedrag is belastbaar aan het progressieve tarief.
• Kapitaalbetalingen: Dit bedrag wordt omgerekend naar een fictieve jaarlijkse rente (omzettingsrente), afhankelijk van de leeftijd bij ontvangst. Ook deze rente is voor 80% belastbaar, elk jaar tot aan het overlijden van de ontvanger.

Voor een kapitaalbetaling geldt het volgende omzettingspercentage:

Let op – fiscale hervorming in voorbereidingHet plan-Arizona voorziet ook wijzigingen in de belasting op ontvangen onderhoudsuitkeringen. Concrete impact op het belastbare percentage of de berekeningswijze wordt nog uitgewerkt. Raadpleeg tijdig een fiscalist bij belangrijke kapitaaloverdrachten.

Betaalt u onderhoudsuitkeringen aan uw partner terwijl de echtscheiding nog niet officieel is ingeschreven, maar u al apart woont? Dan zijn deze betalingen onder voorwaarden fiscaal aftrekbaar voor 80%.

Voorwaarde is dat de ontvanger deze bedragen opneemt als “diverse inkomsten”. Beide partners mogen voor dat jaar afzonderlijk aangifte doen, al worden de berekeningen achteraf samengevoegd.

De ontvangende partner betaalt belasting op 80% van het ontvangen bedrag aan het progressieve tarief (25% tot 50% + gemeentebelasting). Voor de betaler levert de 80% aftrek een belastingvoordeel op tegen het eigen marginaal tarief.

Vanaf 2025kan de verminderde aftrekregeling ook invloed hebben op betalingen in het jaar van feitelijke scheiding. De fiscale impact hangt af van de datum van betaling en van inwerkingtreding van de nieuwe regelgeving.